Basın Fotoğrafçılığı: Kavram ve Mesleki Uygulamalar

Kavram olarak basın fotoğrafçılığı gazete, dergi gibi süreli yayınlarda gündeme gelen genel fotoğrafa uygulamalarını içermektedir. Fotoğraf basında başta haber odaklı olmak üzere kavramsallaştırma, renklendirme, sayfadaki boşlukları tamamlama gibi çok çeşitli amaçlarla kullanılmaktadır. Pratikteki gazetecilik uygulamalarından hareketle günümüzde basın fotoğrafçılığıyla doğrudan ilişkili foto muhabirlik, fotoğraf editörlüğü ve artık bir foto muhabir gibi hareket etmesi beklenen haber muhabirliği gibi üç meslek türünden söz etmek mümkündür. Foto muhabirlik; gündemde ki haberlere ilişkin fotoğrafları çekmeye ve hazırlamaya yönelik bir meslektir. İşi haber toplamak ve yazmak olan muhabirlikten farklı olarak foto muhabirler deyim yerindeyse fotoğraflarla haberi toplayan ve yazan kişilerdir. Bir muhabirin haber toplama ve yazmanın ötesinde sadece olayı fotoğraflamakla sınırlı kalması günümüzdeki gazetecilik pratikleriyle pek uyuşmamaktadır. Muhabirle foto muhabir tanımının  net olduğu medya organları genellikle haber üretimi ve dağıtımı yapan ajanslarıdır. Basın fotoğrafçılığı içerisinde değerlendirilen fotoğraf editörlüğü ise haberle bağlantılı olmasının yanı sıra genellikle kavramsallaştırma ve renklendirme gibi fotoğraf uygulama alanlarında gündeme gelmektedir. Hemen hemen renkli ve görsel bütün dergilerde en az bir tane fotoğraf editörü çalışabilmektedir. Batı basınında fotoğraf editörlüğünün Türkiye'ye göre biraz daha fazla önemsendiği görülür. Örneğin Time Dergisi' nde dokuz fotoğraf editörü çalışırken Türk basınında özellikle yerel gazetelerde ve ihtisas  gazetelerinde fotoğraf editörü istihdam edilmemektedir. Bu gibi yerlerde fotoğraf editörünün yapması gereken işi sayfa sekreterleri, editörler ya da haber müdürleri yapmaktadır. İdeal bir fotoğraf editörü hem haberden hem fotoğraftan anlamalı hem de sanat tarihi, antropoloji, yakın tarih, kültür tarihi vb. konulara ilgi duymalıdır. Fotoğraf ayrıca belleklerde yer edinmesinde ve dolayısıyla bireysel veya toplumsal bellekte saklanmasında da önemli bir rol oynamaktadır. Haber fotoğrafı bir anlamda; haberin bir fotoğraf çerçevesi içerisinde kodlandığı ve görsel yolla sembolize edildiği bir formdur.

Tarihte bilinen ilk fotoğrafın 1826 yılında Joseph Nicephore Niepce tarafından çekilmesi ve 1839 yılında LouisJacquesMande Daguerre'in Fransız Bilimler Akademisi tarafından 'fotoğrafın mucidi' olarak kabul edilmesiyle gazetelerde ilk fotoğrafların görülmesi arasında uzun bir zaman geçmemiştir. Dönemin en önemli buluşlarından biri olarak değerlendirilen fotoğrafın ortaya çıkması basın tarafından büyük bir heyecanla karşılanmıştır. Basının görsele duyduğu ihtiyaç , 19. yüzyılda hat safhaya ulaşmış ve bunun sonucunda, önemli bir haberin basit çizimlerle resmedilmesi olarak bilinen illüstasyonlar gazetelerde görülmeye başlanmıştır.

İlk haber fotoğrafları 1856 yılında Kırım Savaşı'nda, İngiliz Fotoğrafçı Roger Fenton tarafından çekilmiştir. Fenton, cephede Ruslara karşı savaşan Osmanlı, Fransız ve İngiliz ordularının fotoğraflarını çekerek İngiltere'ye göndermiş ve bu fotoğrafların bir İngiliz gazetesi olan London News'ta yayımlanmasını sağlamıştır. Fenton'un savaşın vahşetini tüm çıplaklığıyla gözler önüne seren fotoğrafları, toplumda yol açtığı infial nedeniyle sansüre tabi tutulmuştur. Bu nedenle Fenton, basın fotoğrafçılığında ilk sansüründe uygulandığı fotomuhabir olarak basın tarihine geçmiştir. Bu dönemde öne çıkan isimlerden öne çıkan isimlerden biri de Fransız Fotoğrafçı François Aubert'tir. Aubert, Meksika-Amerika savaşının fotoğraflarını çekerek hem fotoğrafın haber değeri taşıyan önemli bir forma dönüşmesine katkı sağlamış hem de fotoğrafa bir belge\kanıt niteliğini kazandırmıştır. Mathew Brady ise basın fotoğrafçılığının gelişim sürecinde önemli bir başka isimdir. Brady, Amerikan İç Savaşı'nda çektiği sekiz bine yakın fotoğrafla adeta savaşın görsel tarihini yazmıştır.

Fotoğraf ajanslarıyla birlikte fotoğrafın basında kullanım alanları da genişlemiş ve fotoğraf odaklı yeni gazete yazı türleri kendini göstermiştir. Bu dönemde öne çıkan yazı türlerinden biri de foto-röportajlarıdır. Bu yeni fotoğraflı yazı türüyle birlikte özellikle sosyal sorunlar, derinlemesine araştırma ve inceleme yazılarıyla birlikte görsel olarak bir çeşit özel haber üslubuyla ele alınmış ve son derece etkili olmuşlardır.

2. Dünya savaşı ise, foto muhabirlerin sıcak çatışmaların içinde yer almaya başladığı dönemdir. Savaş fotoğrafçılığı, olayların gelişmesine doğrudan etki etmeye başlayarak adeta savaşın bir unsuru haline gelmiştir. Savaş sonrasında ise basın fotoğrafçılığı yavaş yavaş popüler olmaya başlayan televizyonun yaydığı imajlarla rekabet etmek zorunda kalmıştır.

Seksenli yıllar ise özellikle ticari ve sanatsal alanların basın fotoğrafçılığıyla ilgilenmeye başladığı ve böylelikle haber fotoğraçılığının yeni açılımlar yaptığı bir geçiş evresidir. Bu evrede onlarca yıllık bir tarihe geçmişe sahip basın fotoğraflarının değerlendirme alanları genişlemiş ve bir çeşit görsel tarih arşivi oluşturmaya yönelik çabalar kendini göstermiştir.

Fotoğrafçılıkta dijital teknolojilerin kullanılmaya başlanması ise basın fotoğrafçılığını, yeni sorun ve açmazların içerisine sürüklemiştir. Dijital teknoloji foto muhabirlerin üretim koşullarını altüst ederek onları, hızın belirleyici olduğu yeni bir dünyada yeni rekabet koşullarıyla karşı karşıya bırakmıştır.

Yeni medya ise hemen herkesin kolaylıkla fotoğraf çekip, düzenleyip, paylaşabileceği yeni bir ortam sunarak fotoğrafın hızlı bir şekilde kitleselleşmesi ve sıradanlaşması sürecini hızlandırmıştır.

Related Items basın fotoğrafçılığı basın tarihi foto muhabiri fotoğraf muhabiri